B. een man in de kracht van zijn leven, merkt in december dat hij moeite heeft met rekenen en schrijven. Hij blijkt een hersentumor te hebben. Binnen 3 maanden overlijdt hij.  Niet te bevatten voor zijn vrouw en dochter (17 jaar). Alles is veel te snel gegaan. Ze wonen in een buurtgemeenschap in Bunnik. Deze buurt biedt meteen een vangnet van steun en zorg. De buurvrouw is ervaringsdeskundige. Twee jaar geleden  verloor zij haar man door een fietsongeluk. Twee  buren, nu beide weduwe,  door het lot samen gebracht. De één neemt de ander bij de hand. De buurtgenoten brengen eten en zetten bloemen op de oprit. Op de uitvaart is de buurt present met een prachtig bloemstuk. Het kerkje van Bunnik is afgeladen vol. De dochter van B. speelt zachtjes op de gitaar en we zien foto’s van een gelukkig klein gezin, B met z’n twee vrouwen. We gaan B. begraven op begraafplaats Soestbergen en daarna terug voor de condoleance in Bunnik.

Op voorspraak van de dominee word ik uitgenodigd in Geldermalsen. Aan de gezellige keukentafel spreek ik met T. en zijn dochter. De vrouw des huizes zal die middag thuis komen uit het ziekenhuis. Zij is ernstig ziek. T. heeft de organisatie van de uitvaart al helemaal doordacht. Een maand geleden hebben hij en zijn vrouw twee graven gekocht op de natuurbegraafplaats Heidepol. T. praat veel, de zakelijke nuchterheid die hij tentoonspreidt, wordt gelogenstraft door het feit dat hij zichzelf vaak herhaalt. Hij probeert het ongewisse van zijn situatie te bezweren met woorden. Als zijn vrouw thuiskomt verbaas ik me over haar levendigheid, ondanks de prognose dat ze niet lang meer te leven heeft. Twee weken later vindt haar uitvaart plaats op de natuurbegraafplaats in familiekring op een zonovergoten dag. Met de loopkoets brengen we A. naar haar laatste rustplaats. Voorop de dominee in haar witte habijt, dan de loopkoets die door het rulle zand door de zwoegende broers wordt voortgetrokken. De kleine meisjes hebben gevraagd of ze mee mogen liften op de koets en zitten naast de kist in hun witte jurkjes. Bij elkaar is het een aandoenlijke stoet van grote schoonheid.

Beide kinderen wonen in het buitenland, de zoon zwerft over de wereld en de dochter runt een druk zomerbedrijf in Frankrijk. Een jaar eerder komen broer en zus langs om te praten over de uitvaart van hun 98-jarige moeder. Het kan gebeuren dat geen van beiden in de gelegenheid is om de uitvaart van hun moeder bij te wonen. We bereiden de uitvaart zover voor dat ik hem in mijn eentje kan uitvoeren. Gelukkig loopt het anders. Zoon en dochter zijn ze op de dag van de uitvaart allebei aanwezig. Het wordt een intieme bijeenkomst. Rondom de kist worden herinneringen opgehaald aan hun moeder. Ze was een rebelse vrouw, een officiersdochter met een gebroken geweertje. We luisteren naar De Internationale. De zachte kanten van deze vrouw worden in het licht gezet door een nichtje. Zij verloor haar moeder jong en vond een tweede moeder in E. Haar verhaal verrast zoon en dochter en zo nemen zij nieuwe herinneringen en indrukken mee naar de verre oorden waar ze naar terug gaan. We weten dan nog niet dat onze wegen zich spoedig weer zullen kruisen.

Maandag belt dochter M. dat zij graag een gesprek met ons wil. Haar moeder zal binnenkort overlijden. Sneller dan verwacht is het zover. De volgende dag overlijdt zij in het Bartholomeus Gasthuis, waar zij al 3 jaar woonde. Bij de besprekingen zijn alle zes de dochters, een kleindochter en vriendin aanwezig. De dochters zijn opgegroeid in Brabant. Ondanks de overdaad aan vrouwen, verlopen de besprekingen goed en redelijk efficiënt. “Ons moeder” is katholiek opgegroeid maar de dochters willen geen katholieke mis. Ik stel voor om Esther Nelemans te vragen. Zij kan in het afscheid voorgaan en elementen inbrengen die hun moeder mooi had gevonden. Een schot in de roos, want Esther blijkt moeder te kennen en komt zelf ook uit het Brabantse.
Het afscheid vindt plaats in de kapel van St. Barbara, daarna wordt ze bijgezet in het graf van haar man. Alle dochters en de kleindochter leveren een bijdrage met een verhaal of gedicht. Eén van de dochters bedankt mij met de woorden dat het een “keigoed” afscheid was.

Meneer B. is 97 jaar geworden. Zijn drie volwassen kinderen hebben wel even moeten schakelen. Hun oude vader is na het overlijden van hun moeder, nu drie jaar geleden, stapelverliefd geworden op een oude jeugdliefde. Zij zijn zelfs nog in het huwelijksbootje gestapt. Een uniek verhaal dat de krant zelfs haalt. De kinderen van weerszijden vormen nu tot hun eigen verrassing een samengesteld gezin. Een ingewikkelde situatie, de families kennen elkaar immers nog maar net. Als de kaart al gedrukt is, blijkt een overleden broer er niet op te staan – het is in eerste instantie niemand opgevallen. De kaart moet opnieuw. De uitvaart vindt plaats in de kapel op de begraafplaats. We hebben op de eerste rij stoelen gereserveerd voor de naaste familie. Ooms, tantes en aangetrouwde familie van beide zijden beroepen zich erop dat ze ook tot de naaste familie behoren. Een stoelendans ontstaat aan het begin van de uitvaart voor het oog van de aanwezigen die al in de kapel zitten. Ik laat het maar gebeuren. Uiteindelijk komt het tot mijn verbazing toch goed. Het is een wat rommelige uitvaart. De zoon bedient de muziek vanaf zijn IPod en moet hiervoor steeds naar voren lopen, waar de geluidsinstallatie staat. In de tijd die dat kost, vertel ik naar welke muziek we gaan luisteren. Twee keer krijgen we iets heel anders te horen. Hmm, zoveel losse eindjes zijn we niet gewend.

Op ons kantoor aan het Geertekerkhof praat ik met m’n collega na over de feestdagen die alweer achter ons liggen. Het is niet heel koud, toch draaien we de verwarming een graadje hoger. De Geertekerk staat er mooi bij. De kerk die al zoveel uitvaarten waardig dienst heeft gedaan. Wat is ze daar toch goed in.

Weet je nog? We denken terug aan die januarimaand een paar jaar geleden. Het jaar ervoor kwam een vrouw naar ons kantoor om haar uitvaart te regelen. Ogenschijnlijk niets aan de hand. Competente dame, wethouder geweest in een grote stad en nu gemeentesecretaris in haar eigen woonplaats. Zelfstandig was ze, geen partner of kinderen en had daarom besloten haar uitvaart in handen te geven van een executeur van een humanistische stichting. Aan mij liet ze de praktische uitvoering over. We hadden nog twee keer contact dat jaar en begin januari ging ik naar haar toe, omdat ze nu hard achteruitging. In haar lievelingsstoel trof ik een klein hoopje mens. Voor haar hoefde het niet meer, slechts wachten restte haar en hopen op een milde dood. Toen haar arts haar enkele weken later hielp, stond het draaiboek voor haar uitvaart klaar. Een besloten en stijlvolle uitvaart, van en voor deze vrouw die het allemaal zo goed wist te regelen, in de vertrouwde Geertekerk, die opnieuw haar diensten bewees.

Het is december, wintersporttijd. Mensen om ons heen maken zich op om op vakantie te gaan. De twee dochters van een bejaard echtpaar bellen op: hun vader is al in september gestopt met eten, moeder is dementerend. Ze zijn al heel lang aan het afscheid nemen en ze zijn moe. Ze willen zo graag een weekje naar de sneeuw met hun gezinnen, maar hoe moeten ze het aanpakken om niet verrast te worden door het overlijden van vader? In een week bereid ik alles met hen voor: de opzet van de rouwkaart, het verzorgingshuis krijgt een seintje, het goede pak van vader wordt klaargelegd. Met een ietwat gerust hart gaan ze op reis. En vader haalt het nieuwe jaar!

De uitvaart is geheel in handen van de familie. Hoe fijn is het dat er veel meer mensen komen dan ze hadden verwacht. Met een kus op mijn wangen van de tweelingkleindochters gaan we na afloop weer huiswaarts.

Ze zijn hartsvriendinnen en levenspartners. Leuke meiden met pit, die hun emigratie naar Frankrijk aan het voorbereiden zijn. Helaas zal Frankrijk er nooit van komen. Als één van de vrouwen contact met me opneemt, is het omdat haar vriendin op sterven ligt. Stilletjes zitten we naast elkaar wat te fluisteren. Nadat ik vertrokken ben, leeft ze nog een dag. Samen verzorgen we haar. Ze blijft thuis en komt te liggen in een sloophouten kist. Na drie dagen sluiten we de kist en brengen haar met de rouwfiets naar de plek waar ze begraven zal worden. Goede vrienden en familie fietsen mee. Het is mooi weer, de zon hangt laag; een fris windje in de rug en de geur van vers gevallen bladeren. Deze tocht zullen ze nooit vergeten. Tijdens de condoleance maken de aanwezigen buiten een schilderij. Zacht blaast Miles Davis ‘Autumn leaves’.

Enig kind is ze, ze heeft zelf geen kinderen en haar relatie is net verbroken. Pittig als dan je moeder komt te overlijden. Moeder en ik blijken van hetzelfde geboortejaar. Het regelen van de uitvaart is niet zo ingewikkeld, toch besteed ik er veel tijd aan. De dochter lijkt gewend aan een eindeloos luisterend oor. Dat van haar moeder.

De innige band tussen de twee vrouwen wordt verbeeld door de sprei die haar moeder haar ooit gaf. Kort voor het sluiten van de kist knipt de dochter de sprei symbolisch in tweeën. Eén helft drapeert ze over het levenloze lichaam, de andere helft drukt ze stevig tegen zich aan. Een half jaar later bel ik voor een nagesprek. Als ik haar weer ontmoet oogt ze strijdbaar. Ze is niet zielig zegt ze en vertelt dat ze mensen bij elkaar gaat brengen die net als zij ‘alleen op de wereld’ zijn.

Een eigen onderneming heeft hij, midden in de stad. Een paar weken geleden bezoekt hij de dokter. Pijn. Volledig uitgezaaide kanker. Hij ziet af van behandelingen en zet direct een euthanasietraject in. Op zaterdagmiddag overlijdt hij. Hij laat vier studerende zonen achter, een ex en een nieuwe liefde. En verder zijn vader en zijn zus. We hebben wat middelpuntvliedende krachten nodig in zo’n uiteenlopend gezelschap, een taak die zijn zus op zich neemt. De grootste samenbindende kracht blijkt echter de liefde voor de overleden man. Voor de opgroeiende jongvolwassen zonen was hij vader, leidsman en inspirator. Ze hebben bagage voor een heel leven meegekregen. Alsof hij wist dat zijn tijd beperkt was. Hij was ook de financiële bedding onder hun bestaan. De kinderen maken zich daar zorgen over. Wat moeten zij zonder hem? Groot is de consternatie als blijkt dat een advertentie in de Volkskrant net zoveel kost als een jaar collegegeld. Dit is voor hen de maat der dingen. Toch komt de advertentie er.
De man krijgt een prachtige dienst, het is druk in de Geertekerk. Zijn zoons maken veel indruk met hun volwassen toespraken. Alle aanwezigen zijn verbonden in verdriet. Bij het uitdragen van het lichaam klinkt het ijle en loepzuivere Stabat Mater dan ook smartelijker dan ooit.